Nowa dyrektywa UE zobowiąże duże firmy do zajęcia się ryzykiem ochrony środowiska

Pod koniec lutego Komisja Europejska przedstawiła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie due diligence w obszarze zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z nią największe firmy w Europie, a więc także firmy polskie, będą zobowiązane do uwzględnienia w swojej działalności ryzyka poważnych naruszeń praw człowieka i zagrożeń dla środowiska naturalnego. 

Dyrektywa proponuje wykorzystanie elastycznego narzędzia, tzw. due diligence, czyli procedury, która – zgodnie z wytycznymi OECD – umożliwia przedsiębiorstwom identyfikację, zapobieganie, redukowanie i określenie sposobu reagowania na rzeczywiste i potencjalne ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków działalności przedsiębiorstwa w obszarach praw człowieka czy ochrony środowiska. Przepisy te pomogą wyrównać szanse etycznych producentów krajowych i odpowiedzialnych firm międzynarodowych, które już przed wejściem dyrektywy w życie uwzględniały ryzyka swoich działań dla środowiska i praw człowieka z firmami, które w prowadzone działania nie wkalkulowują swojego wpływu na te obszary. 

Dyrektywa w sprawie due diligence w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence - CSDD) ma zagwarantować, że przedsiębiorstwa będą w swoich łańcuchach dostaw diagnozować poważne skutki działalności dla praw człowieka i środowiska oraz im zapobiegać. Projekt dyrektywy zawiera wskazówki dla firm, jak rozpoznawać, oceniać i rozwiązywać problemy, a narzędzie due diligence ma im w tym pomóc. 

Nowe przepisy będą miały wpływ na największe firmy na jednolitym rynku europejskim, zatrudniające ponad 500 pracowników i osiągające przychody powyżej 150 mln euro. Będą dotyczyć również dużych firm zatrudniających ponad 250 pracowników, które działają w sektorach wysokiego ryzyka, takich jak rolnictwo, przemysł odzieżowy czy górnictwo. Co ważne, zasady obejmą także przedsiębiorstwa pozaunijne, które jednak osiągają w UE przychody powyżej 150 mln euro. Nowymi regulacjami nie będą objęte małe i średnie przedsiębiorstwa. 

Celem dyrektywy jest odpowiedź na naruszenia praw człowieka i degradację środowiska powodowane przez nieodpowiedzialne działania przedsiębiorstw. Przykładami takich naruszeń, raportowanych przez liczne organizacje międzynarodowe oraz organizacje pozarządowe są praca przymusowa, praca dzieci, zwłaszcza przy zbiorach kakao, niszczenie lasów deszczowych Amazonii i Indonezji czy przymusowe przesiedlenia ludności w ramach projektów górniczych. 

Uczciwa konkurencja dla producentów krajowych i obowiązki oparte na ocenie ryzyka 

Jednym z celów dyrektywy jest wyrównanie szans między producentami z krajów europejskich a firmami o globalnym łańcuchu dostaw. 

Przedsiębiorstwa produkujące w UE ponoszą wyższe koszty w porównaniu z ich konkurentami korzystającymi z produkcji poza Europą, gdzie nie są przestrzegane te same standardy pracy i ochrony środowiska. Wprowadzenie obowiązku przeprowadzania due diligence zmniejszy tę niekorzystną sytuację – wyjaśnia Filip Gregor, dyrektor ds. odpowiedzialnego biznesu we Frank Bold. Dyrektywa mogłaby podnieść konkurencyjność m.in. europejskiego sektora produkcji odzieży i sprzętu outdoorowego czy sektora stalowego.  

Due diligence będzie miało szczególnie istotne znaczenie dla firm opierających swoją działalność na produkcji poza Unią Europejską, zwłaszcza w szczególnie narażonych regionach geograficznych i branżach wysokiego ryzyka, jak na przykład produkcja wyrobów włókienniczych w Azji Południowo-Wschodniej. W szczególności, jeśli firma handluje towarami takimi jak kawa czy kakao, musi sprawdzać swoich dostawców i aktywnie z nimi współpracować. Z doświadczeń firm, które już wdrożyły due diligence, wynika, że przynoszą one szereg korzyści, takich jak większa wiarygodność w relacjach z dostawcami i lepsze radzenie sobie w sytuacjach kryzysowych. 

Nawet podczas pandemii Covid-19 nasze łańcuchy dostaw zachowały stabilność i byliśmy w stanie znaleźć rozwiązania wspólnie z naszymi dostawcami, gdy zmagali się oni ze skutkami kryzysu wywołanego przez koronawirusa. Pokazujemy, że zrównoważony rozwój prowadzi do sukcesu ekonomicznego – powiedziała Bettina Roth, dyrektorka ds. zarządzania jakością i CSR łańcucha dostaw firmy odzieżowej Vaude. 

Ograniczenie zjawiska greenwashingu i lepszy dostęp do finansowania 

Projekt dyrektywy ma również duże znaczenie dla realizacji polityki Zielonego Ładu i ekologicznej transformacji gospodarki europejskiej, która będzie otrzymywać od inwestorów i banków 500 mld euro rocznie. Firmy, które chcą uzyskać dostęp do tych środków będą musiały między innymi wypełniać obowiązek due diligence. 

Rozwinięte rynki kapitałowe coraz częściej zwracają uwagę na wskaźniki pozafinansowe spółek i odpowiednio wyceniają swoje inwestycje. Z naszego doświadczenia biznesowego wiemy, że inwestorzy z USA czy Wielkiej Brytanii, inwestując i kupując usługi, wymagają od firm danych pozafinansowych i gwarancji przeprowadzania due diligence. I robią to bez przepisów dotyczących Zielonego Ładu – powiedział Pavel Franc, dyrektor Frank Bold w Czechach.  

Dzięki wprowadzeniu jasnych zasad dyrektywa ułatwi przeprowadzanie due diligence, wyjaśni warunki finansowania w ramach Zielonego Ładu i ograniczy zjawisko greenwashingu. Wniosek Komisji Europejskiej zawiera jednak również kilka problematycznych punktów, które tworzą biurokrację, niepotrzebne koszty i przenoszą nieproporcjonalnie duże obowiązki na dostawców. 

Zgodnie z propozycją Komisji przedsiębiorstwa mogłyby spełnić obowiązek przeprowadzenia due diligence poprzez dodanie określonych klauzul do umów z dostawcami i powierzenie zachowania należytej staranności stronom trzecim. W praktyce duże firmy mogłyby przerzucać ten obowiązek na mniejsze, a należyta staranność stałaby się kwestią czysto administracyjną. Ważne będzie wprowadzenie odpowiednich poprawek do projektu dyrektywy, aby temu zapobiec – podsumował Filip Gregor. 

Negocjacje w sprawie przepisów będą prowadzone podczas czeskiej prezydencji w Radzie UE w drugiej połowie tego roku. Kluczowe znaczenie będzie miało również przyjęcie nowych standardów UE w zakresie sprawozdawczości w sprawach zrównoważonego rozwoju. Określą one dokładniej, co firmy powinny uwzględniać w sprawozdaniach niefinansowych. 

Dodatkowe informacje

Dyrektywa w sprawie należytej staranności w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive – CSDD) wprowadza w życie międzynarodowe standardy, a mianowicie Wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka, które zostały jednogłośnie zatwierdzone na forum ONZ w 2011 r., a także uzupełniające je standardy OECD. Jednocześnie dyrektywa ma na celu ustanowienie jednolitych zasad dla wszystkich firm europejskich, rozwiązując w ten sposób problem różnic legislacyjnych w poszczególnych krajach UE. Francja, Norwegia i Niemcy przyjęły już własne krajowe przepisy dotyczące due diligence, jednak regulacje w poszczególnych krajach stawiają przedsiębiorcom różne wymagania. 

Co możemy dla Państwa zrobić? 

We Frank Bold Advisory oferujemy kompleksowe usługi ESG obejmujące analizy due diligence.  Dokonamy oceny Państwa działalności w odniesieniu do powstających europejskich ram ESG oraz określimy, jakie procesy i dane sprawozdawcze będą potrzebne do spełnienia przez przedsiębiorstwo wymogów taksonomii UE. Dzięki temu będą mogli Państwo przekazywać swoim partnerom biznesowym i inwestorom kluczowe dane ESG. Możemy również pomóc w ocenie wymogów due diligence dla przedsiębiorstw zamierzających wyemitować zielone obligacje.