10 najważniejszych punktów nowych europejskich standardów sprawozdawczości

1) Zrównoważone finansowanie i 1000 miliardów euro rocznie

Komisja Europejska opracowuje strategię zrównoważonego finansowania, dzięki której rocznie banki i inwestorzy zainwestują 500 miliardów euro w dekarbonizację europejskiej gospodarki i realizację celów europejskiego Zielonego Ładu. Tyle samo zostanie przekazane ze źródeł publicznych. Aby jednak inwestorzy mogli zdecydować, gdzie skierować swoje środki, przedsiębiorstwa muszą dostarczyć czytelne i porównywalne dane na temat własnych wyników w obszarze zrównoważonego rozwoju (dane ESG).

Raporty CSR z pewnością nie wystarczą – niezbędna jest sprawozdawczość w zakresie ryzyk i szans wynikających ze zmian klimatu, a także jej wpływu na model biznesowy przedsiębiorstw i konkretnych strategii wraz z celami i środkami do ich realizacji.

2) Inwestorzy potrzebują od firm danych ESG w celu oceny ryzyk

Na całym świecie inwestorzy i banki zaczynają coraz poważniej podchodzić do zagrożeń i możliwości wynikających w szczególności ze zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu. Już nie tylko Larry Fink, prezes Black Rock, największej na świecie firmy zarządzającej aktywami, wymaga od firm danych ESG. Jak wynika z badania przeprowadzonego przez PwC już dziś kwestie ESG wpływają na wycenę spółek na polskim rynku. Połowa inwestorów je dostrzega, choć nie uznaje za krytyczne, ale już blisko 30% badanych jest skłonna obniżyć swoją wycenę lub wycofać się z inwestycji jeśli ryzyka ESG są zbyt wysokie.

3) Obecny stan sprawozdawczości ESG pozostawia wiele do życzenia

Obowiązująca od 2018 roku unijna dyrektywa w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) nakłada na duże przedsiębiorstwa giełdowe obowiązek raportowania ich wpływu. W Europie podlega mu 5-10 tysięcy firm, w Polsce około trzystu. Dokonana przez Alliance for Corporate Transparency pod przewodnictwem Frank Bold analiza sprawozdawczości niefinansowej prowadzonej przez europejskie firmy wykazała, że w całej Europie jej jakość jest niska, zwłaszcza w środkowej i wschodniej części UE.

‍Najnowsze badania pokazują na przykład, że mimo nieznacznej poprawy rok do roku, nadal tylko 28% przedsiębiorstw z sektorów wysokiego ryzyka, takich jak energetyka czy transport, wskazuje, czy ich strategie są zgodne z wyznaczonym przez Porozumienie paryskie celem ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C, a co za tym idzie, także planem pełnej dekarbonizacji unijnej gospodarki przed 2050 rokiem.

4) Chaotyczne środowisko rynkowe

Obecnie istnieje bardzo wiele prywatnych, dobrowolnych standardów sprawozdawczości. Sytuację komplikują ponadto zróżnicowane wymagania poszczególnych inwestorów, sprzeczne metodologie stosowane przez agencje ratingowe i niespójne zalecenia konsultantów. Wszystko to sprawia, że biznes zmaga się z nadmiernymi obciążeniami administracyjnymi.

Liczba wskaźników proponowanych przez istniejące inicjatywy zajmujące się sprawozdawczością przekracza 5000. Przedsiębiorcy skarżą się, że są bombardowani niekończącym się strumieniem wniosków i formularzy oraz że ich zrównoważony rozwój jest oceniany według różnych wskaźników jednocześnie jako najlepszy i najgorszy.

5) Ogólnoeuropejskie normy zmniejszą koszty i obciążenia administracyjne dla biznesu

Projekt dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) z kwietnia 2021 roku zawiera reformę istniejących przepisów dotyczących sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) i wprowadza wspólny obowiązkowy standard obejmujący kluczowe informacje, podobnie jak ma to miejsce przy sprawozdawczości finansowej.

Wyniki przeprowadzonych przez Komisję Europejską publicznych konsultacji w sprawie CSRD pokazują, że 80% przedsiębiorstw sporządzających raporty wspiera wprowadzenie obowiązkowych standardów. Zgodnie z oceną skutków CSRD implementacja nowej dyrektywy przyniesie średnie oszczędności rzędu 24 200 – 41 700 euro na przedsiębiorstwo rocznie dzięki uproszczeniu i ujednoliceniu wymagań banków i inwestorów*.

(Podane liczby opierają się na kosztach sprawozdawczości ponoszonych przez duże korporacje giełdowe, głównie z Europy Zachodniej. Badanie CEPS pokazuje, że koszty sprawozdawczości w Polsce mogą być mniej więcej pięciokrotnie niższe od średniej europejskiej, a zatem i oszczędności będą odpowiednio mniejsze)

6) Kwestia strategii

Nowe normy sprecyzują, które ze strategicznych informacji na temat zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa będą zobowiązane raportować w trzech kategoriach:

A. Model biznesowy i strategia przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym identyfikacja oddziaływań i zagrożeń, które wymusiły konieczność dostosowania modelu biznesowego, a także szczegóły dotyczące kluczowych celów podmiotu, w tym planów finansowych.

B. Identyfikacja najważniejszych oddziaływań w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz zagrożeń, z którymi podmiot będzie musiał się zmierzyć, wraz z oceną ich znaczenia dla przedsiębiorstwa.

C. Zarządzanie zrównoważonym rozwojem wewnątrz przedsiębiorstwa. W tej kategorii znajduje się na przykład nadzór zarządu nad integracją celów ESG z systemem motywacyjnym dla kadry zarządzającej.

7) Zmiany klimatu

W kontekście zmian klimatu standardy obejmą następujące kryteria sprawozdawcze:

A. Zgodność modelu biznesowego przedsiębiorstwa z ideą zrównoważonego rozwoju, a także krótko- (1-5 lat), średnio- (5-15) i długofalowe zagrożenia związane z transformacją gospodarczą (np. zmiany technologii, cen uprawnień do emisji) i wpływem zmian klimatu (np. niedobory wody)

B. Cele ograniczania emisji i plany osiągnięcia neutralności klimatycznej

C. Obowiązkowe wskaźniki obejmujące bezpośrednie i pośrednie emisje gazów cieplarnianych, konsumpcję energii i udział źródeł odnawialnych

D. Zgodność z unijną taksonomią zrównoważonej działalności

8) Pozostałe kwestie środowiskowe

Standardy wyznaczą zestaw wskaźników dla wybranych sektorów i rodzajów działalności w innych obszarach mających związek ze środowiskiem. Będą to m.in. kwestie związane z gospodarowaniem wodą i zasobami morskimi, gospodarką o obiegu zamkniętym, zapobieganiem i kontrolą zanieczyszczeń oraz ochroną i odbudową bioróżnorodności i ekosystemów. Specjalnymi wskaźnikami należałoby objąć zużycie wody, zagrożenia występujące na terenach szczególnie narażonych na działanie suszy, recykling odpadów, odpady niebezpieczne, wykorzystanie materiałów w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym, towary pociągające za sobą negatywne oddziaływania takie jak wylesianie (olej palmowy, soja, bawełna) oraz emisje zanieczyszczeń.

9) Kwestie społeczne

Standardy doprecyzują, które informacje dotyczące pracowników przedsiębiorstwa będą obowiązkowe, między innymi związane ze strukturą zatrudnienia, równością szans, normami pracy i wynagrodzenia, a także ryzykiem łamania praw człowieka. Jeśli oferowane przez dany biznes produkty i usługi wiążą się (zwykle poprzez łańcuch dostaw) z tego typu ryzykiem (np. w postaci naruszenia podstawowych praw pracowniczych, w tym pracy przymusowej i pracy dzieci w południowej i wschodniej Azji i Afryce w przemyśle tekstylnym i rolnictwie), wówczas standardy wskażą działania i cele, które pomogą to ryzyko ograniczyć.

10)  Etyka i transparentność (ład korporacyjny)

W kontekście etyki standardy określą zestaw reguł sprawozdawczych obejmujących analizę ryzyka korupcji, podejmowanie działań antykorupcyjnych oraz informacje dotyczące zaangażowania politycznego i struktury własności.